Në një ditë si sot dhe pikërisht më 17 dhjetor 1970 u nda nga jeta Parashqevi Qiriazi, një mësuese shqiptare e familjes Qiriazi e cila ia kushtoi jetën alfabetit të shqipes dhe mësimit të gjuhës së shkruar shqipe. Ajo ishte pjesëmarrëse në Kongresin e Manastirit, i cili vendosi formën e alfabetit të shqipes dhe themeluese e shoqatës së grave “Yll’ i Mengjesit”.
Parashqevi Qiriazi ishte gjithashtu pjesëmarrëse në Konferencën e Paqes në Paris më 1919 si përfaqësuese e grave të komunitetit shqiptaro -amerikan. Ajo ishte motra e Sevasti Qiriazit, e cila ishte drejtoreshë e shkollës së parë shqipe për vajza në Korçë, e hapur në vitin 1891.
Parashqevia u lindi në Manastir në Vilajetin e Manastirit, Perandoria Osmane (Maqedonia e Veriut e sotme). Kur ishte vetëm 11 vjeç ajo filloi të ndihmonte vëllain e saj Gjerasim Qiriazi dhe motrën Sevasti Qiriazi për t’u mësuar vajzave shqipen e shkruar. në shkollën e parë për vajza në Shqipëri, Shkolla e Vashave, e cila u hap më 15 tetor 1891.
Më vonë ajo studioi në Kolegjin Amerikan për Vajza në Konstandinopojë. Pas diplomimit shkoi në Korçë për të punuar si mësuese e fillores së bashku me motrën e saj, Sevasti, te Mësonjëtorja, shkolla e parë shqipe që ishte hapur në vitin 1887.
Në vitin 1908, ajo ishte pjesëmarrëse në Kongresin e Manastirit dhe e vetmja grua që ishte atje. Në vitin 1909, ajo botoi një abecenë për shkollat fillore. Megjithëse Kongresi i Manastirit kishte vendosur për alfabetin e ri, dy versione të alfabetit ishin ende të pranishme në abetaren e saj, gjë që tregon se sa i brishtë ishte ende konsensusi i Kongresit. Megjithatë, së bashku me abecenë, ajo botoi disa vargje shumë të njohura për mbrojtjen e alfabetit të ri të shqipes.
Ajo njihet gjithashtu për organizimin e mësimdhënies për fëmijët dhe shkollat e natës në fshatra të tjera të Shqipërisë jugore dhe për ndihmën në organizimin e bibliotekave lokale. Ajo kontribuoi në themelimin e shoqatës “Ylli i mëngjesit” në vitin 1909 dhe më vonë, kur kishte emigruar në SHBA, vazhdoi të botonte periodikun me të njëjtin emër nga viti 1917 deri në vitin 1920. Revista botohej çdo dy javë dhe përfshinte artikuj mbi politikën, shoqërinë, historinë, filologjinë, letërsinë dhe folklorin shqiptar.
Në vitin 1914 ajo u largua nga Shqipëria për në Rumani së bashku me motrën e saj si pasojë e pushtimit grek të qytetit. Më vonë ajo shkoi në Shtetet e Bashkuara dhe u bë anëtare e komunitetit shqiptaro-amerikan, në emër të të cilit mori pjesë në Konferencën e Paqes të Parisit në 1919 për të përfaqësuar të drejtat e shqiptarëve.
Parashqevia u kthye në Shqipëri në vitin 1921, pas së cilës ajo ndoqi me interes zhvillimet politike atje, pa i humbur sytë nga aspiratat kombëtare. Ajo u bë një nga themelueset dhe drejtueset e institucionit femëror të quajtur “Kyrias”, sipas familjes së saj, në Tiranë dhe Kamëz, në bashkëpunim me motrën e saj Sevasti dhe kunatin Kristo Dako.
Në tetor të vitit 1928, me iniciativën e Ministrisë së Brendshme, në Tiranë u themelua organizata “Gruaja Shqiptare”, me plane për të krijuar degë në mbarë vendin dhe në diasporë. Ajo u krijua nën patronazhin e Nënës Mbretëreshë dhe motrës së Mbretit Zog, Princeshës Sanije. Organizata synonte promovimin e edukimit, higjienës dhe aktiviteteve bamirëse dhe ngritjen e grave shqiptare në një nivel më të lartë kulturor. Si një grua e arsimuar, Parashqevia ia doli të merrte një pozicion drejtues në të. Midis viteve 1929 dhe 1931, organizata botoi periodikun e saj “Shqiptarja” e cila përmbante shumë artikuj të kontribuar nga Parashqevi dhe motra e saj Sevasti. Revista kundërshtoi mendimin konservator, duke përkrahur lëvizjen e grave dhe kërkesat e saj. Parashqevia qëndroi si një antifashiste e vendosur gjatë gjithë Luftës së Dytë Botërore, duke filluar nga pushtimi italian i vitit 1939. Për shkak të pikëpamjeve të saj antifashiste, ajo dhe motra e saj u dërguan në kampin Anhaltelager Dedinje afër Beogradit nga njësitë pro-naziste të udhëhequra nga Xhaferr Deva. Ajo mbijetoi dhe u kthye në Tiranë pas luftës, por më pas ajo dhe familja e motrës u përballën me përndjekje të mëtejshme. Për shkak të lidhjes në të kaluarën me Zogun, Kristo Dako u fye pas vdekjes nga regjimi komunist dhe familjet Kyrias u detyruan të largoheshin nga Tirana. Dy nipat e Parashqevisë (djemtë e Sevastiut) do të futeshin në burg dhe përfundimisht njëri vdiq në burg. Përpjekjet e studiuesit shqiptar Skënder Luarasi dhe politikanes Vito Kapo çuan përfundimisht në rehabilitimin e pjesshëm të motrave Kyrias. Parashqevi vdiq në Tiranë më 17 dhjetor 1970.
