Fragmenti i mëposhtëm është shkëputur nga drama e Aristofanit, Zogjtë, ku kori i zogjve po përpiqet t’u shpjegojë vizitorëve të tyre njerëzorë të gjitha përfitimet që ata i japin njeriut, ndër të cilat kryesore është të veprojnë si konsulentë të veçantë:
Ne jemi orakujt tuaj – Amoni, Delfi, Dodona dhe Apolloni juaj. Nuk filloni asgjë pa u konsultuar më parë me zogjtë, qoftë për çështje biznesi, për të siguruar jetesën apo për t’u martuar. Çdo profeci që përfshin një vendim ju e klasifikoni si zog. Për ju, një vërejtje domethënëse është një zog; ju e quani një teshtimë një zog, një takim i rastësishëm është një zog, një zë, një shërbëtor ose një gomar – të gjithë zogj. Pra, qartë, ne jemi perënditë tuaja të profecisë.
Zogjtë dhe shenjat në përkthim
Thjesht tingëllon si një përkthim i gabuar i çuditshëm. Por fillon të ketë kuptim kur kujton se fjala greke për një zog, ornis ose oionos, ishte gjithashtu fjala për një ogur. Zogjtë konsideroheshin si “shenja”. Ata ishin agjentët kryesorë nëpërmjet të cilëve perënditë zbuluan vullnetin e tyre tek njerëzit, kështu që ata mund ta përshkruanin veten në mënyrë të arsyeshme si lajmëtarë dhe ndërmjetës të privilegjuar të perëndive, të cilët duhet të konsultohen për planet e ardhshme dhe vendimet e rëndësishme.
Nëse zogjtë do të ishin në njëfarë kuptimi ‘shenja’ që ndihmonin për të shpjeguar funksionimin e botës dhe vullnetin e perëndive, gjëja e parë që do t’ju nevojiteshin ishin disa ekspertë për të deshifruar sjelljen e shpendëve. Praktikuesit e hershëm të kësaj aftësie njiheshin ndryshe si oionoskopoi (vëzhguesit e zogjve), oionistai dhe oionomanteis (interpretuesit e shpendëve) ose oionopoloi (ekspertët e shpendëve) dhe ata shfaqen rregullisht në literaturën klasike që nga Homeri e tutje për të këshilluar për çështjet e shtetit në momente kritike.
Shenjat e mira dhe të këqija
Nga fundi i Iliadës, mbreti i vjetër i Trojës, Priami, i lutet Zeusit që t’i dërgojë një ogur të favorshëm për misionin e tij të rrezikshëm për t’u takuar me Akilin. Zeusi reagon:
“Ai dërgoi një shqiponjë, më e rëndësishmja nga zogjtë me krah, gjuetarin e errët të cilin e quajnë edhe ‘shqiponja e errët’, me krahët e shtrirë në të dyja palët aq gjera sa dyert e mbyllura mirë të sallës së lartë të pasanikut. Ajo u shfaq në vijë të drejtë ndërsa përshkoi qytetin, dhe ata që shikonin u gëzuan dhe shpirti i tyre u ngrit.”
Homeri, Iliada XXIV 315–21
Një shembull i një oguri të pafavorshëm ndodh më herët në Iliadë, kur Hektori po shtyn sulmin kundër anijeve greke:
“Atyre u ishte shfaqur një zog teksa kërkonin të përparonin, një shqiponjë me fluturim të lartë, që ia kalonte ushtrisë në të majtë, duke mbajtur në kthetrat e saj një gjarpër monstruoz si gjaku, i gjallë dhe ende duke u përpëlitur. As gjarpri nuk e kishte hequr dorë nga lufta, por u kthye në vetvete dhe e goditi shqiponjën duke e kapur në gjoks nga qafa; dhe shqiponja me dhimbje të forta e lëshoi përtokë, sa ra në turmë, ndërsa me një klithmë të fortë u ngjit në rrymat e ajrit. Trojanët u drodhën kur panë gjarpërin e shndritshëm të shtrirë midis tyre, një shenjë nga Zeusi i plotfuqishëm.”
Homeri, Iliada XII 200–08
Hektori këshillohet nga aguri i tij, Polydamas, të përmbahet, me arsyetimin se trojanët përfundimisht do të zmbrapsen si shqiponja. Por Hektori është dukshëm i pakënaqur me këtë këshillë dhe i padurueshëm me gjithë këtë ornitologji:
Polydamas, tani nuk dua të dëgjoj këtë lloj mesazhi. Me siguri mund të gjeni një histori më të mirë se kaq? Nese je vertet serioz ne keto qe thua, zotat duhet te te kene mpirë trurin, meqe po me thua te harroj keshillen qe me dha vete Zeusi, zoti i bubullimave, si premtim solemn. Më thua të ndjek fluturimin e zogjve krahëgjatë, krijesa që nuk më interesojnë fare. Nuk më intereson nëse ata fluturojnë djathtas drejt diellit të mëngjesit apo majtas në errësirën e errët perëndimore. Ne duhet të dëgjojmë këshillën e Zeusit të plotfuqishëm, i cili është mbreti i të gjithë njerëzve të vdekshëm dhe të pavdekshëm. Vetëm një shenjë është më e mira – të luftosh për atdheun e dikujt.
Homeri, Iliada XII 231–43
