Kongresi i Manastirit ishte një konferencë akademike e mbajtur në qytetin e Manastirit (sot Bitola) nga 14 deri më 22 nëntor 1908, me qëllim standardizimin e alfabetit të shqipes. 22 Nëntori është tashmë një ditë përkujtimore në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoninë e Veriut, si dhe në diasporën shqiptare, e njohur si Dita e Alfabetit. Përpara Kongresit, gjuha shqipe përfaqësohej nga një kombinim i gjashtë ose më shumë alfabeteve të dallueshme, plus një numër nën-variantesh.
Kongresi u mbajt nga Shoqata letrare Bashkimi në shtëpinë e Fehim Zavalanit, e cila shërbente si seli e sindikatës.
Pjesëmarrës në kongres ishin figura të shquara të jetës kulturore dhe politike nga trevat e banuara me shqiptarë në Ballkan, si dhe në mbarë diasporën shqiptare. Ishin pesëdhjetë delegatë, që përfaqësonin njëzet e tre qytete, qyteza dhe shoqata kulturore e patriotike të banuara nga shqiptarët, prej të cilëve tridhjetë e dy kishin të drejtë vote në kongres, dhe tetëmbëdhjetë ishin vëzhgues.
Sami Pojani
Zenel Glina
Leonidha Naçi
Simon Shuteriqi
Dhimitër Buda
Azis Starova
Adham Shkaba
Mati Logoreci
Rrok Berisha Gjakova
Bajo Topulli
Grigor Cilka
Sotir Peci
Shefqet Frashëri
Luigj Gurakuqi
Shahin Kolonja
Ahil Eftim Korça
Hilë Mosi
Nyz’het Vrioni
Dhimitër Mole
Gjergj Qiriazi
At Gjergj Fishta
Midhat Frashëri
Nikoll Kaçorri
Ndre Mjeda
Fehim Zavalani
Refik Toptani
Çerçiz Topulli
Mihal Grameno
Parashqevi Qiriazi
Havez Ibrahimi
Rauf Beu
Selahedin Beu
Miratimi i një alfabeti shqip të bazuar në karaktere latine u konsiderua një hap i rëndësishëm për bashkimin e shqipes. Disa myslimanë dhe klerikë shqiptarë, duke preferuar një alfabet të bazuar në arabisht, shprehën kundërshtimin e tyre ndaj shkrimit latin për shkak të shqetësimeve se ai do të minonte lidhjet me botën myslimane. Situata ishte alarmante edhe për qeverinë osmane, pasi shqiptarët ishin komuniteti më i madh mysliman në pjesën evropiane të perandorisë, përveç popullsisë së Stambollit. Lëvizja kombëtare shqiptare u konsiderua si provë se edhe të tjerët ndjenin një marrëdhënie me kombin, jo vetëm të krishterët, dhe se vetëm Islami nuk mund t’i mbante të bashkuar myslimanët osmanë.
Si rezultat, Perandoria Osmane organizoi një kongres në Dibër në vitin 1909, me synimin që shqiptarët të deklaroheshin zyrtarisht si osmanë, duke premtuar se do të mbrojnë sovranitetin e tyre territorial dhe duke miratuar një alfabet të bazuar në arabisht. Ata u përballën me kundërshtime të forta nga shqiptarët me mendje kombëtare dhe elementi shqiptar mori kontrollin total të proceseve. Ndërsa kongresi po përparonte, anëtarët e CUP në Tiranë orkestruan një demonstratë, duke kritikuar miratimin e një alfabeti me bazë latine në degën lokale të Shoqatës Bashkimi. Talat Beu, ministri i Brendshëm, pohoi se popullsia shqiptare mbështeti përdorimin e alfabetit turk osman, dhe jo atë latin. Shoqata Bashkimi nuk e ndërpreu demonstratën, por organizoi një kongres me 120 të pranishëm në Elbasan.
Për shkak të çështjes së alfabetit dhe politikave të tjera xhonturke, marrëdhëniet midis elitave shqiptare, nacionalistëve dhe autoriteteve osmane u prishën. Megjithëse në fillim klubet nacionaliste shqiptare nuk u kufizuan, kërkesat për të drejta politike, kulturore dhe gjuhësore përfundimisht i bënë osmanët të merrnin masa për të shtypur nacionalizmin shqiptar, gjë që rezultoi në dy revolta shqiptare (1910 dhe 1912) drejt fundit të sundimit osman.
Kongresi i Manastirit përfaqëson një nga ngjarjet më të rëndësishme për shqiptarët dhe më e rëndësishmja pas themelimit të Lidhjes së Prizrenit, jo vetëm për shkak të vendimeve të marra, por edhe sepse ato vendime do të zbatoheshin ligjërisht nga osmanët. Në vitin 2008 u organizuan festime në Manastir, Tiranë dhe Prishtinë për të festuar njëqindvjetorin e kongresit. Në të gjitha shkollat në Shqipëri, Kosovë dhe zonat me shumicë shqiptare në Maqedoninë e Veriut, ora e parë shkollore iu kushtua nderimit të Kongresit dhe mësimit të studentëve për të.
