Woodrow Wilson, udhëheqës i Lëvizjes Progresive, ishte Presidenti i 28-të i Shteteve të Bashkuara (1913-1921). Pas një politike neutraliteti në shpërthimin e Luftës së Parë Botërore, Wilson e çoi Amerikën në luftë me qëllim që “ta bënte botën të sigurt për demokracinë”.
Ashtu si Roosevelt para tij, Woodrow Wilson e konsideronte veten si përfaqësues personal të popullit. “Askush përveç Presidentit,” tha ai, “duket se nuk pritet … të kujdeset për interesat e përgjithshme të vendit.” Ai zhvilloi një program reformash progresive dhe pohoi udhëheqjen ndërkombëtare në ndërtimin e një rendi të ri botëror. Në vitin 1917 ai shpalli hyrjen amerikane në Luftën e Parë Botërore një kryqëzatë për ta bërë botën “të sigurt për demokracinë”.
Wilson kishte parë tmerrin e luftës. Ai lindi në Virxhinia në 1856, djali i një ministri presbiterian i cili gjatë Luftës Civile ishte pastor në Augusta, Gjeorgji dhe gjatë Rindërtimit profesor në qytetin e djegur të Kolumbisë, Karolina e Jugut.
Pas diplomimit nga Princeton (atëherë Kolegji i Nju Xhersit) dhe në Shkollën Juridike të Universitetit të Virxhinias, Wilson fitoi doktoraturën në Universitetin Johns Hopkins dhe filloi një karrierë akademike. Në 1885 ai u martua me Ellen Louise Axson.
Wilson përparoi me shpejtësi si një profesor i ri konservator i shkencave politike dhe u bë president i Princeton në 1902.
Reputacioni i tij në rritje kombëtar bëri që disa demokratë konservatorë ta konsideronin atë si lëndë druri presidenciale. Së pari ata e bindën atë të kandidonte për Guvernator të Nju Xhersit në vitin 1910. Në fushatë ai pohoi pavarësinë e tij nga konservatorët dhe nga makina që e kishte emëruar, duke miratuar një platformë progresive, të cilën ai e ndoqi si guvernator.
Ai u emërua për President në Konventën Demokratike të vitit 1912 dhe bëri fushatë në një program të quajtur Liria e Re, i cili theksonte individualizmin dhe të drejtat e shteteve. Në zgjedhjet trepalëshe ai mori vetëm 42 për qind të votave popullore, por një votë dërrmuese elektorale.
Wilson manovroi përmes Kongresit tre pjesë kryesore të legjislacionit. E para ishte një tarifë më e ulët, Akti i Underwood; Bashkëngjitur masës ishte një taksë e diplomuar mbi të ardhurat federale. Miratimi i Aktit të Rezervës Federale i dha Kombit ofertën më elastike të parasë që i nevojitej shumë. Në vitin 1914, legjislacioni antitrust themeloi një Komisioni Federal të Tregtisë për të ndaluar praktikat e padrejta të biznesit.
Një tjetër shpërthim i legjislacionit pasoi në vitin 1916. Një ligj i ri ndalonte punën e fëmijëve; një tjetër i kufizuar punonjësit e hekurudhave në një ditë tetë orëshe. Në bazë të këtij legjislacioni dhe sloganit “ai na mbajti jashtë luftës”, Wilson fitoi ngushtë rizgjedhjen.
Por pas zgjedhjeve Wilson arriti në përfundimin se Amerika nuk mund të qëndronte neutrale në Luftën Botërore. Më 2 prill 1917, ai i kërkoi Kongresit një shpallje lufte kundër Gjermanisë.
Përpjekja masive amerikane e ktheu ngadalë ekuilibrin në favor të aleatëve. Wilson shkoi para Kongresit në janar 1918, për të shpallur qëllimet e luftës amerikane – Katërmbëdhjetë Pikat, e fundit prej të cilave do të krijonte “Një shoqatë e përgjithshme e kombeve … duke u dhënë garanci reciproke të pavarësisë politike dhe integritetit territorial për shtetet e mëdha dhe të vogla”.
Pasi gjermanët nënshkruan armëpushimin në nëntor 1918, Wilson shkoi në Paris në përpjekje për të ndërtuar një paqe të qëndrueshme. Ai më vonë paraqiti në Senat Traktatin e Versajës, që përmbante Konventën e Lidhjes së Kombeve, dhe pyeti: “A guxojmë ta refuzojmë atë dhe të thyejmë zemrën e botës?”
Por zgjedhjet e vitit 1918 e kishin zhvendosur ekuilibrin në Kongres te republikanët. Me shtatë vota, Traktati i Versajës dështoi në Senat.
Presidenti, kundër paralajmërimeve të mjekëve të tij, kishte bërë një turne kombëtar për të mobilizuar ndjenjat publike për traktatin. I rraskapitur, ai pësoi një goditje në tru dhe gati vdiq. I ushqyer me kujdes nga gruaja e tij e dytë, Edith Bolling Galt, ai jetoi deri në vitin 1924, e u nda nda jeta në datën 3 Shkurt.
