Shoebill (Këpuca) është një zog i madh, i pakapshëm, i ngjashëm me kërcellin, me një pamje pothuajse parahistorike, për shkak të sqepit të tij të madh në formë kuti këpucësh. Ata nganjëherë quhen “kokë balene”.
“Këpucët” gjenden në kënetat e ujërave të ëmbla të Afrikës Lindore, duke përfshirë Ugandën, Sudanin, Republikën Demokratike Lindore të Kongos, Zambinë, Kenia, Etiopinë, Botsvanën dhe Tanzaninë. Shpërndarja e tij shoqërohet shpesh me praninë e vegjetacionit papirus dhe mushkërive.
Këpucët konsideroheshin më parë si lejlek, por kërkimet gjenetike i kanë ri-klasifikuar si anëtarë të rendit Pelecaniformes dhe familjes Balaenicipitidae, të cilët janë zogj të mëdhenj uji, gjenetikisht më afër pelikanit dhe çafkave.
Këpuca është peshkngrënëse, kryesisht duke ngrënë peshk – në veçanti peshk mushkëror, si dhe bichirs, tilapia dhe mustak. Megjithatë, herë pas here gjuan dhe ha pre të tjera, si bretkosat, hardhucat, gjarpërinjtë e ujit, kërmijtë dhe brejtësit.
Këpuca është një zog jashtëzakonisht i gjatë, me këmbë të gjata me gishta, që i lejon të qëndrojë në cekëtat e kënetave dhe në bimësinë ujore, ndërsa gjuan për ushqim. Kutia e këpucëve është mesatarisht midis (1 – 1,4 metra)
BirdLife International e ka klasifikuar atë si të pambrojtur, për shkak të shkatërrimit të habitatit, shqetësimit dhe gjuetisë. Këpucët kanë kërkesa specifike për habitatin për mbarështim, fole dhe gjueti, dhe kënetat e tyre po shndërrohen gradualisht në tokë bujqësore, ose kullota për kullotjen e bagëtive.
Fakte interesante
1. Kanë një pamje si parahistorike
2. Përplasja e këpucës kur fluturon është një nga zogjtë më të ngadaltë, me një shpejtësi (afërsisht) 150 përplasje në minutë.
3. Ata kanë sqepin e tretë më të gjatë në botë, i cili u mundëson të gjuajnë gjah jashtëzakonisht të madh, madje edhe krokodilat e vegjël.
4. Skajet e mprehta të briskut të sqepit të tij, e lejojnë atë të presë shpejt prenë.
5. Një këpucë shpesh mund të përfitojë nga prania e hipopotamëve, të cilët shqetësojnë peshqit dhe shpërthejnë shtigjet nëpër këneta.
6. Këpuca është një grabitqar në pritë
7. Këpuca “favorizon” zonat me ujë me oksigjen të dobët.
8. Ata trokasin sqepin e tyre të cilin e kanë si një mitraloz
9. Këpucët janë të vetmuar në zakonet e tyre të mbarështimit, zakonisht me më pak se 3 fole për kilometër katror
10. Zogjtë e shoebills shpesh ngacmojnë, luftojnë dhe mund t’i vrasin vëllezërit e motrat e tyre (e njohur si vëllavrasje) kur janë vetëm disa javë.
11. Femra e këpucës lëshon gjithmonë dy vezë, por vetëm një mbijeton.
12. “Kutia e këpucëve” ka magjepsur prej kohësh qytetërimet.
