Fan Noli lindi si Theofanis Stylianos Mavromatis lindi në një ditë si sot mç 6 Janar 1882 në Ibriktepe, një fshat i vogël i vendosur në Vilajetin Thrakian Osman të Adrianopojës, i vendosur fillimisht nga shqiptarët nga Qyteza, në qarkun e Korçës dhe i njohur për banorët e qytetit si i tillë në atë kohë. Ai ishte një shqiptar i besimit ortodoks lindor. Noli ishte pasardhës i këtyre kolonëve shqiptarë të krishterë ortodoksë, të cilët u larguan nga Shqipëria e sotme jugore dhe u vendosën në Traki në zonat që ishin shpopulluar për shkak të konflikteve rajonale. Në rininë e tij Noli mori arsimin në shkollat fillore dhe të mesme greke. Si i ri, Noli endej nëpër pellgun e Mesdheut, duke jetuar në Athinë në Greqi, Aleksandri në Egjipt dhe Odesa në Rusi, dhe mbështetej si aktor dhe përkthyes. Përveç shqipes së tij amtare, ai fliste shumë gjuhë si greqisht, anglisht, frëngjisht, turqisht dhe arabisht. Duke qenë mësues në Athinë, Noli shkoi jashtë shtetit në Egjipt në vitin 1903 dhe punoi si mësues në shkollat greke të Aleksandrisë duke përdorur emrin Theofanis Mavromatis dhe nuk përkrahte ndjenjat kombëtare shqiptare. Më vonë në punën e tij si mësues dhe në teatrin egjiptian Noli përqafoi ndjenjat kombëtare shqiptare. Nëpërmjet kontakteve të tij me lëvizjen e mërgimtarëve shqiptarë, ai u bë një mbështetës i flaktë i lëvizjes nacionaliste të vendit të tij dhe u shpërngul në Shtetet e Bashkuara në vitin 1906. Ai fillimisht punoi në Buffalo, Nju Jork, në një fabrikë druri dhe më pas u zhvendos në Boston, Massachusetts, dhe punoi si operator në një makinë që stamponte etiketa në kanaçe. Xhonturqit (CUP) kishin një pikëpamje armiqësore për udhëheqësit shqiptarë si Fan Noli, të cilët bënin aktivitete politike me ndihmën e fuqive të jashtme. Theofan Stilian Noli, tashmë i njohur si Fan Noli (6 janar 1882 – 13 mars 1965), ishte një shkrimtar, studiues, diplomat, politikan, historian, orator, kryepeshkop, mitropolitan dhe themelues i Kishës Ortodokse Shqiptare dhe i Kryedioqezës Ortodokse Shqiptare në Amerikë. i cili shërbeu si kryeministër i Shqipërisë në vitin 1924 dhe Udhëheqës i Revolucionit Demokratiko – Borgjez në Qershor të po atij viti.
Fan Noli nderohet në Shqipëri si kampion i letërsisë, historisë, teologjisë, diplomacisë, gazetarisë, muzikës, bashkimit kombëtar dhe ekumenizmit. Ai luajti një rol të rëndësishëm në konsolidimin e shqipes si gjuhë kombëtare e Shqipërisë me përkthime të shumta të kryeveprave të letërsisë botërore. Ai gjithashtu shkroi gjerësisht në anglisht: si studiues dhe autor i një sërë botimesh për Skënderbeun, Shekspirin, Bethovenin, tekste fetare dhe përkthime. Ai prodhoi një përkthim të Dhiatës së Re në anglisht, Dhiata e Re e Zotit dhe Shpëtimtarit tonë Jezu Krisht nga teksti grek i miratuar i Patriarkanës së Konstandinopojës dhe Mitropolisë së Greqisë, botuar në vitin 1961.
Noli u diplomua në Harvard (1912), Konservatorin e Muzikës në New England (1938), dhe në fund mbrojti doktoraturën e tij nga Universiteti i Bostonit (1945). U shugurua meshtar në vitin 1908, duke themeluar kishën shqiptare dhe duke e ngritur gjuhën shqipe në përdorim kishtar. Ai qëndroi për një kohë të shkurtër në Shqipëri pas shpalljes së pavarësisë në 1912. Pas Luftës së Parë Botërore, Noli drejtoi përpjekjet diplomatike për ribashkimin e Shqipërisë dhe mori mbështetjen e presidentit amerikan Woodrow Wilson. Më pas ai ndoqi një karrierë diplomatike-politike në Shqipëri, duke udhëhequr me sukses përpjekjen shqiptare për anëtarësim në Lidhjen e Kombeve.
Një figurë e respektuar që mbeti kritik ndaj korrupsionit dhe padrejtësisë në qeverinë shqiptare, Fan Nolit iu kërkua të drejtonte Revolucionin e Qershorit 1924. Më pas ai shërbeu si kryeministër derisa qeveria e tij revolucionare u rrëzua nga Ahmet Zogu. Ai u internua në Itali dhe u vendos përgjithmonë në Shtetet e Bashkuara në vitet 1930, duke marrë nënshtetësinë amerikane dhe duke rënë dakord t’i jepte fund përfshirjes së tij politike. Ai e kaloi pjesën tjetër të jetës së tij si akademik, udhëheqës fetar dhe shkrimtar.
