Një simbol global i rezistencës, emri dhe fati i të cilit nuk u bënë kurrë të njohura…
Rruga ishte e shkretë. Askush nuk po ecte më në trotuare dhe e vetmja gjë që më kujtoi ferrin e një dite më parë ishte një autobus gjysmë i djegur që qëndronte ende në anë të rrugës. Gjurmët e gjakut të studentëve që ishin derdhur në asfalt dhe ishin shpëlarë qenë ende të freskëta. Në qendër të bulevardit, një kolonë tankesh bëri marshimin e saj madhështor, duke bërë të qartë se sheshi Tiananmen tashmë i përket ushtrisë. Derisa një burrë me dy çanta në duar ndryshoi historinë.
Kishin kaluar më pak se 24 orë që kur shpërtheu ferri. Më 4 qershor, qeveria kineze vendosi se kishte toleruar tashmë mijëra protestues – kryesisht studentë – të cilët kanë qenë në sheshin Tiananmen në Pekin që nga 15 prilli. Atje ata demonstruan në mënyrë paqësore duke kërkuar më shumë liri politike dhe një zhvendosje drejt demokracisë të ndikuar nga klima e përgjithshme që mbizotëronte në atë kohë dhe perestrojka që kishte filluar në Bashkimin Sovjetik.
Më 4 qershor qindra mijëra ushtarë dalin në shesh bashkë me tanke. Ata u japin një ultimatum protestuesve që kanë krijuar një zinxhir njerëzor për t’u shpërndarë brenda një ore. Pesë minuta pas ultimatumit, ushtarët fillojnë të qëllojnë pa dallim. Protestuesit, të armatosur me çdo gjë që gjejnë përballë – gurë, shkopinj, hekura – përpiqen të mbrohen, të tjerët vrapojnë për të shpëtuar dhe pjesa tjetër marrin viktimat e para të tragjedisë me barela të improvizuara. Me mijëra do të arrestohen, ndërsa numri i të vdekurve mbetet i panjohur. Kryqi i Kuq Kinez thotë se 2,400 njerëz janë vrarë, ndërsa zyrtarët e qeverisë kineze thonë se numri është 241.
Një ditë më vonë, buldozerët kishin marrë trupat e pajetë të shtrirë në rrugë dhe gjaku që kishte mbuluar asfaltin ishte pastruar me zorrë. Tanket kishin dalë në rrugë dhe të plagosurit ishin dërguar në spitale, ndërsa mijëra ishin tani në burg.
Njeriu përballë tankeve
Më 5 qershor, nga ballkoni i një hoteli në anën veriore të Tiananmen, fotografi i Associated Press Jeff Wyder ishte gati të fotografonte tanket që kishin “parakaluar” në rrugë. Më pas, duke parë përmes objektivit të kamerës së tij dhe teksa ishte gati për “klikimin” pa një burrë të shfaqur papritur në drejtqëndrim. Wyder u zemërua teksa “priste” foton që do të bënte. Burri kishte veshur pantallona të zeza dhe një këmishë të bardhë dhe në duar mbante dy çanta sikur sapo ishte kthyer nga pazari. Dukej se kishte ardhur nga një botë tjetër, larg këtij ferri.
Burri ndaloi në mes të rrugës, u kthye dhe qëndroi drejtpërdrejt përballë tankeve që vinin drejt tij. Me sa duket i habitur, drejtuesi i tankut të parë ndaloi, ashtu si edhe të gjithë tanket që pasuan. Për disa sekonda askush nuk lëvizte. Burri shtrëngon duart sikur u bën shenjë të largohen. Shoferi i tankut u përpoq të ndryshonte rrugën dhe të kalonte pranë burrit, por i panjohuri me çanta i doli sërish përpara. Më pas tanku i parë u detyrua të fikte motorin dhe po ashtu pasuan edhe të tjerët. Përsëri, askush nuk lëvizte.
Menjëherë pas kësaj, me të shtëna armësh që binin vazhdimisht përreth, burri, duke mbajtur gjithmonë çantat e tij, u ngjit në tankun e parë dhe u përpoq të hapte kapakun për të folur me ekuipazhin e tij. Kur dikush doli nga kapaku ai foli me të për disa sekonda dhe më pas burri zbriti. Tanket rindezën motorët dhe filluan të lëvizin me shpejtësi. Protestuesi e vuri përsëri trupin përpara dhe tanku i parë sërish ndaloi.
Menjëherë pas kësaj, një burrë me biçikletë shfaqet, i kalon pranë dhe i thotë diçka. Së shpejti dy burra të tjerë të veshur me këmisha blu vijnë me vrap dhe e largojnë burrin.
Incidenti zgjati rreth 3.5 minuta, por imazhi i njeriut përpara tankut do të bëhej simboli i fundit i rezistencës kundër çdo lloj shtypjeje. Fotoja ikonë e Jeff Wyder që kapi këtë moment unik do të udhëtojë nëpër botë dhe do të dërgojë mesazhin kudo. Të gjithë do ta kërkojnë këtë burrë trim, por askush nuk do ta gjejë më.
Sot, 31 vjet më vonë, nuk dihet identiteti dhe fati i këtij njeriu që qëndroi me aq guxim përballë tankeve. Askush nuk e di me siguri se kush ishte ai dhe çfarë ndodhi më pas me të.
