Opera ka magjepsur ndjekësit e saj që nga shekulli XVI, dhe kjo formë arti shumë e nderuar vazhdon të fitojë entuziastë të rinj në çdo kohë.
Disa prej nesh do ta njihnin një opera sapo ta dëgjonin, të tjerët mund të mos jemi aq të njohur me përkufizimet dhe dallimet që rrethojnë këtë zhanër kompleks muzikor. Me pak fjalë, opera është një pjesë e artit të performancës që kombinon muzikën me tekstin për të krijuar një shfaqje dramatike të një historie, të kompletuar me aktrim, skenografi, kostume dhe vallëzim. Termi opera vjen nga italishtja që dë të thotë “vepër”, dhe teksti quhet libretto, që do të thotë “libër i vogël”. Ka një gamë të gjerë llojesh si p. sh. opera seria (fisnike dhe serioze), opera buffa (komike), opereta (opera e lehtë) dhe semi-opera (kombinim i dialogut me pjesët e kënduara.)
Në përgjithësi, operat përbëhen nga dy lloje muzike: recitative dhe arie. Recitativet i ngjajnë shumë fjalës dhe janë aty për të ndihmuar në lëvizjen e komplotit, ndërsa ariet janë këngë të përpunuara dhe shpesh të gjata për personazhe individuale, duke i lejuar ata të shprehin mendimet dhe emocionet e tyre tek audienca. Kjo është një nga karakteristikat përcaktuese të operës në krahasim me shumicën e muzikaleve; ndërsa zhanri më modern tenton të ndërthurë hitet e tij me dialogun e folur, operat këndohen pothuajse tërësisht, edhe nëse kjo do të thotë që pasazhet recitative nuk janë gjithmonë veçanërisht të këndshme!
Historia e Ditës së Operas
Opera u zhvillua si pjesë e traditës së muzikës klasike në Perëndim, së pari u shfaq në Itali dhe u përhap shpejt në Evropë, duke përfshirë Francën, Anglinë, Gjermaninë dhe Rusinë. Operat e para synonin të ringjallën Tragjedinë Antike Helene, veçanërisht rolin e korit, dhe nuk kaloi shumë kohë përpara se opera të bëhej argëtim popullor, me festën e parë të operës që u zhvillua në Venecia në 1637.
Kjo formë e gjithanshme e artit ka evoluar dhe ka ndryshuar në mënyra të shumta gjatë historisë së saj. Për pjesën më të madhe të shekullit të 18-të, seria operistike, me stilin e saj të lartë dhe shfaqjet virtuoze, ishte forca mbizotëruese në Itali. Megjithatë, si me të gjitha lëvizjet artistike, të tjerët reaguan kundër kësaj prirje – Mozart është i njohur për operat e tij komike si Martesa e Figaros, ndërsa Verdi është i famshëm për operat patriotike. Ndërkohë Wagner ishte një nga kompozitorët më me ndikim të operës, duke shpërbërë recitativat dhe ariet e dallueshme në “melodi të pafundme” dhe duke zhvilluar idenë e Gesamtkunstwerk (“vepra e plotë arti”), një sintetizimin e formave të ndryshme të artit në një.
Kompozitorët e shekullit XX vazhduan të shtynin kufijtë muzikorë, duke eksperimentuar me koncepte të tilla si atonaliteti dhe disonanca duke arritur tek epoka moderne me shpërthimin e teatrove muzikore, një gjini që njihet si motra më e vogël e operës. Ndërsa ka një sërë dallimesh kryesore, disa muzikale ngjajnë shumë me operën – me shumë pasazhe recitative! Zhanri ka ndikuar gjithashtu në argëtimin aktual, me telenovela që rrotullohen rreth dramave personale në të njëjtën mënyrë që ka bërë gjithmonë opera.
Fuqia e këngëtarëve të operës
Një aspekt tjetër veçanërisht i dallueshëm i operës është stili i saj i të kënduarit – këngëtarët e operës janë të njohur për zërat e tyre të fuqishëm, të aftë të rrisin meloditë në një vëllim të tillë që mbushin një teatër të tërë opere pa mikrofon!
Interpretuesit e famshëm përfshijnë Luciano Pavarotti, Maria Callas, Andrea Bocelli e deri tek Inva Mula dhe Ermonela Jaho. Këngëtarët kategorizohen sipas gamës së tyre: këngëtarët meshkuj me zërin më të ulët njihen si bas, ndërsa këngëtaret femra me zërin më të lartë quhen soprano. Në fakt, termi prima donna (fjalë për fjalë “gruaja e parë”) rrjedh nga opera, që fillimisht do të thotë këngëtarja kryesore femër, por në ditët e sotme zakonisht nënkupton dikë që është pak diva!
Sigurisht, ajo që ne të gjithë duam të dimë është nëse këngëtarët e operës mund të thyejnë me të vërtetë xhamin – dhe rezulton se ata munden! Duke kënduar me të njëjtën rezonancë të xhamit shumë të imët, këngëtarët e operës janë në gjendje të arrijnë një vëllim në të cilin dridhjet e krijuara shkaktojnë thyerjen e xhamit. Truku merr vëllime mbi 100 decibel (të folurit normal është rreth 50) dhe kërkon vite trajnimi, kështu që mos e provoni në shtëpi – plus kurseni fqinjët tuaj!
